Κυκλώνες στη Μεσόγειο

Οι «medicanes» (σύντμηση του mediterranean hurricanes) ή αλλιώς μεσογειακοί τροπικοί κυκλώνες είναι ένα σπάνιο φαινόμενο που παρατηρήθηκε εδώ και μερικές δεκαετίες στη Μεσόγειο και ακόμη βρίσκεται υπό μελέτη. Οι κυκλώνες αυτοί - οι οποίοι, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, μπορεί να προϋπήρχαν, αλλά έγιναν αντιληπτοί από τη δεκαετία του 1980 και μετά χάρη στην ανάπτυξη των δορυφόρων - διχάζουν τους επιστήμονες.

Η μεσογειακή καταγωγή τους κάνει πολλούς να διστάζουν να χρησιμοποιήσουν τον χαρακτηρισμό «τροπικός» για τα συστήματα του είδους. Παρ' όλα αυτά τόσο οι συνθήκες δημιουργίας τους όσο και τα χαρακτηριστικά τους μοιάζουν πολύ με εκείνα των τυφώνων που γεννιούνται στα χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη, αν και σε μικρότερα «μεγέθη».
«Είναι μικρότερης κλίμακας από τους τροπικούς κυκλώνες. Εμφανίζουν κοινά χαρακτηριστικά, αλλά είναι γενικά μικρότερης κλίμακας τόσο στις διαστάσεις του νεφικού σχηματισμού, που είναι μικρότερες, όσο και στη βροχόπτωση ή στους ανέμους που τους συνοδεύουν» εξηγεί ο Μιχάλης Σιούτας. «Σημασία όμως έχει ότι υπάρχουν».
Οχι μόνο υπάρχουν, αλλά ο πρώτος μεσογειακός τροπικός κυκλώνας που έχει καταγραφεί επισήμως στην Ιστορία, τον Ιανουάριο του 1982, είχε περάσει από τη γειτονιά μας, κάνοντας, ερχόμενος από τη Λιβύη και τη Σικελία, μια βόλτα στα ανοιχτά της Πελοποννήσου, της Κρήτης και της Ρόδου προτού στρίψει για να κατευθυνθεί ξανά προς τη Σικελία. Εκτοτε και άλλοι medicanes έχουν περάσει «ξυστά» ή εξασθενώντας από το Ιόνιο, αφού οι περισσότεροι κυκλώνες του είδους φαίνονται προς το παρόν να σχηματίζονται στα ανοιχτά της Σικελίας. Πολλοί έχουν διαλυθεί χωρίς να «χτυπήσουν» τις ακτές, κάποιοι όμως έχουν προκαλέσει σοβαρές ζημιές με τους ανέμους τους (στη Μαγιόρκα το 1996 ή στην Καλαβρία την ίδια χρονιά). Ο πιο καταστρεπτικός ήταν εκείνος που έπληξε τη Γαλλία και την Ιταλία τον Νοέμβριο του 2011 προκαλώντας εκτεταμένες πλημμύρες και αφήνοντας πίσω του εκτεταμένες καταστροφές και 11 νεκρούς.
Η συχνότητα αλλά και η ένταση των medicanes φαίνεται να βαίνουν αυξανόμενες την τελευταία δεκαετία. Οι προβλέψεις θεωρούν ότι στο μέλλον θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, προσθέτοντας ακόμη πιο «τροπικό» χρώμα στη Μεσόγειο.